ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔၏ ဆန္းသစ္ တီထြင္မႈမ်ား – ၁ (စာသင္ေက်ာင္းမ်ား)

ေမ ၂၂၊ ၂၀၁၄
M-Media
Credit to -ေအာင္သန္းလြင္ (UCSY)

အတိတ္ေခတ္ ကာလမွာ မြတ္စလင္ေတြ ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္ေတြကို သြားခဲ့ႀကရာမွာ ဝတ္ျပဳမႈ သက္သက္အတြက္ပဲ မဟုတ္ခဲ့ပါ။ ဗလီေတြဟာ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြ ဖလွယ္ႏိုင္တဲ့ေနရာ၊ စာေပပညာ သင္ၾကားရာ၊ ျငင္းခုန္မႈေတြ ေခ်ဖ်က္တဲ့ေနရာ (တရားစီရင္ရာေနရာ) ေတြ အျဖစ္သာမက စုေပါင္း ဝတ္ျပဳရာေနရာေတြ အျဖစ္ ရွိခဲ့ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း (၁ဝဝဝ) ေက်ာ္က ဗလီေတြဟာ မ်ားစြာေသာ မြတ္စလင္ႏိုင္ငံေတြမွာ စာသင္ေက်ာင္းေတြ အျဖစ္ရွိ ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အစၥလာမ္မွာ ဘာသာေရးနဲ႕ အသိပညာ ရွာေဖြေရးတို႕ဟာ လြန္မင္းစြာ ဆက္စပ္ေနတာေၾကာင့္ ပညာေရးနဲ႕ ဝတ္ျပဳမႈတို႕အတြက္ တူညီတဲ့ ေနရာကို အသံုးျပဳတာဟာ အဓိပၸာယ္ရွိပါတယ္။

တမန္ေတာ္မိုဟမၼဒ္(ဆြ)က ဗလီဝတ္ေက်ာင္းတစ္ခုေဆာက္လုပ္ျပီးတိုင္းမွာ သင္ႀကားေရးနဲ႕ ဆက္စပ္တဲ့ အေျခခံပစၥည္း အားလံုးကို ျဖည့္တင္းေပးျပီး ဗလီကို ပညာသင္ႀကားရာ အေျခခံ အေဆာက္အအံုျဖစ္ေစပါတယ္။ ပညာ သင္ၾကားေရးက ေနရာတိုင္းကို ျပန္႔ႏွံ႔ခဲ့ျပီး (၉) ရာစုမွာ ဗလီတိုင္း အမ်ိဳဳးသမီးေကာ၊ အမ်ိဳးသားပါ သင္ၾကားႏိုင္တဲ့ စာသင္ေက်ာင္းေတြ ရွိေနခဲ့ျပီးျဖစ္ပါတယ္။

ကုရ္အာန္က်မ္းစာကို ဗလီေတြမွာ သင္ႀကားေပးျပီး မုကၡပတ္ေတာ္ အပိုဒ္ေတြကို တမန္ေတာ္က ရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။ သာဝကေတြဟာ ဗလီဝတ္ ေက်ာင္းေတာ္ေတြထဲမွာပဲ တမန္ေတာ္ရဲ႕ ေျပာစကားေတြကို ႏႈတ္တိုက္ မွတ္သားခဲ့ႀကပါတယ္။ ၆ ႏွစ္အရြယ္ ကေလးငယ္ေတြဟာ ကုရ္အာန္ကို သင္ႀကားေနႀကျပီး သူတို႕ အနည္းငယ္ႀကီးလာတဲ့ အခါမွာ သခၤ်ာ ဘာသာရပ္ကို သင္ရိုး အျဖစ္ ထည့္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ အစပိုင္းမွာ စည္းစနစ္အရ က်က်နန မရွိေသးေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ စနစ္တက် ပံုစံအျဖစ္ စုစည္းလာခဲ့ပါတယ္။

( ၈ ) ရာစုနဲ႕ ( ၉ ) ရာစုေတြဟာ ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္နဲ႕ အနီးတဝိုက္ စာေပ သင္ႀကားမႈေတြ အတြက္ လွ်မ္းလွ်မ္းေတာက္ ေက်ာ္ႀကားတဲ့ ကာလေတြျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီကာလကစလို႕ အစၥလာမ့္ ေက်ာင္းေတာ္ေတြ သီးျခား မထူေထာင္မီအထိ ဗလီေတြဟာ ကာလႀကာရွည္စြာ ပညာေရးအေျခခံအေဆာက္အအံုေတြျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ သို႕ေသာ္လည္း မြတ္စလင္ေတြအတြက္ ဗလီေတြဟာ အေရးပါတဲ့ ပညာေရး အေဆာက္အအံုေတြျဖစ္ေနဆဲပါ။

ဒမတ္စကပ္စ္ (Damascus )၊ ဘဂၢဒက္ (Baghdad) ၊ ကိုင္ရို (Cairo) နဲ႕ နီရွာပူရ္ (Nishapur- အီရန္ရွိ ခိုရာဆာန္ျပည္နယ္မွ ျမိဳ႕) တို႕က ခန္းနားထယ္ဝါတဲ့ ဗလီေတြဟာ ပညာသင္ႀကားရာ အေဆာက္အအံုေတြအျဖစ္ ဆက္လက္တည္ရွိေနႀကပါတယ္။

(1001 Inventions : Muslim Heritage in Our World)
“ကြ်ႏ္ုပ္တို႕ကမၻာရွိ မြတ္စလင္မ်ားကေပးခဲ့ေသာ အေမြအႏွစ္မ်ား” စာအုပ္မွ အက်ဥ္းထုတ္ႏႈတ္ခ်က္

(အစၥလာမ့္ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈမ်ားကို ေဖာ္ျပရျခင္းအေၾကာင္း)

ယေန႕ကာလမွာ ကမၻာ့လူသားထုတိုးတက္ေရးအတြက္ အစၥလာမ္ကမၻာကျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ အေရးပါအရာ ေရာက္လွတဲ့ ျဖည့္စြက္ခ်က္ေတြကို အသိ နည္းေနႀကပါေသးတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း ( ၅ဝဝ ) ေက်ာ္မွ် အစၥလာမ္က သိပၸံပညာရပ္ေတြမွာ ကမၻာကို ဦးေဆာင္ခဲ့ရံုမွ်မက စည္းစနစ္က်တဲ့ အသိပညာရွာေဖြမႈေတြမွာ တက္တက္ႀကြႀကြ ရွိေနခဲ့ႀကတဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ လူသားမ်ိဳးႏြယ္ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

( ၈ ) ရာစုအလယ္က စလို႕ သိပၸံနဲဲ႕ ပညာေရးဟာ ဘဂၢဒက္ျမိဳ႕ေတာ္ကိုအေျချပဳတဲ့ တန္ခုိးႀကီး အစၥလာမ့့္ အင္ပါယာေအာက္မွာ မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈအျဖစ္နဲ႕ အႀကီးအက်ယ္ထြန္းကားေနခဲ့ပါတယ္။ ဒီတိုးတက္မႈအေနအထားဟာ ေနာင္ ႏွစ္ေပါင္း (၅ဝဝ) ႀကာျပီးတဲ့အခါ မြတ္စလင္ေတြ ႏိုင္ငံေရးအရ က်ဆင္းလာတဲ့ အခ်ိန္ကိုေက်ာ္လြန္ျပီးတဲ့တိုင္ေအာင္ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။

အစၥလာမ့္ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈမ်ား အျဖစ္နဲ႕ ေဖာ္ျပသြားမယ့္ ေဆာင္းပါးေတြဟာ အစၥလာမ့္ ေရႊေခတ္လို႕ေခၚတဲ့ ကာလေတြမွာ မြတ္စလင္ေတြဟာ အသိပညာရွာေဖြရာမွာနဲ႕ အေရးပါအရာေရာက္လွတဲ့ လူ႕သမိုင္းတိုးတက္ေရးေတြမွာ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ထူးခြ်န္ေျပာင္ေျမာက္စြာျဖည့္စြက္ခဲ့ၾကသလဲ ဆုိတာကို ေဖာ္ျပသြားဖို႕ရည္ရြယ္ပါတယ္။

ေအာင္သန္းလြင္ (UCSY)