ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၃ (ေဆးပညာ)

ေမ ၂၈၊ ၂၀၁၄
M-Media
Credit to -ေအာင္သန္းလြင္ (UCSY)

အာရဗ္မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ ေရွးဦးေဆးပညာရပ္ဆုိင္ရာ အေတြးအေခၚေတြ လွပစြာေဝဆာပြင့္ဖူးခဲ့တဲ့ကာလဟာ ( ၉ ) ရာစုမတိုင္ခင္မွာပဲ အစျပဳေနျပီျဖစ္တယ္။

ပထမဦးဆံုး ထင္ရွားစြာေပၚထြက္လာတဲ့ ေဆးပညာရပ္ဆိုင္ရာ စြမ္းေဆာင္မႈကေတာ့ အိဗ္ေန႕ ဇကရီယာ အယ္လ္ ရာဇီ (Ibn Zakaria Al-Razi) ရဲ႕လက္ရာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးပညာရပ္အေပၚ အထူးဂရုျပဳခဲ့တဲ့ သူ႕ကိုပဲ အေနာက္တိုင္းက ရာဇတ္စ္ (Rhazes) လို႕သိၾကပါတယ္။ သူ႕ကို အစၥလာမ့္ ေဆးပညာရဲ႕ အေတာ္ဆံုး လက္ေတြ႕ကုသျခင္းဆိုင္ရာသမားေတာ္အျဖစ္သာမက အႀကီးက်ယ္ဆံုး အေတြးအေခၚပညာရွင္အျဖစ္ပါ အသိအမွတ္ျပဳၾကပါတယ္။

စာအုပ္အေရအတြက္ေပါင္း ( ၂၃၇ ) အုပ္ခန္႕ထုတ္ေဝခဲ့တဲ့ စာေရးေကာင္းသူျဖစ္ျပီး အဲ့ဒီထဲက တစ္ဝက္ေက်ာ္ဟာ ေဆးပညာနဲ႕ စပ္ဆိုင္ပါတယ္။ ” ကေလးေရာဂါမ်ား ” (The diseases of children) လို႕အမည္ရတဲ့ သူေရးသားတဲ့ စာအုပ္ဟာ အခ်ိဳ႕သမိုင္း ပညာရွင္မ်ားအဖို႕ ကေလးေဆးပညာရဲ႕ ဖခင္လို႕ေတာင္ သတ္မွတ္ေခၚေဝၚရေစပါတယ္။

အယ္လ္ရာဇီ ဟာ ဓာတ္မတည့္ျခင္းနဲ႕ဆိုင္တဲ့ အဖ်ားေရာဂါ (Hay Fever) ကို ပထမဦးဆံုး တိတိက်က်  သတ္မွတ္ႏိုင္တဲ့ သူျဖစ္ျပီး အဲ့ဒီ အဖ်ားေရာဂါျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္းအရင္းကိုလည္း ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ ေက်ာက္တည္ျခင္းနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ သူ႕ရဲ႕ေရးသားမႈေတြဟာလည္း ဂႏၳဝင္ လက္ရာ အျဖစ္ရွိခဲ့ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ယားနာေတြကို ကုသဖို႕အတြက္ ေဆးဖေယာင္းခ်က္( Mercurial Ointment) ေတြကို အဦးဆံုး မိတ္ဆက္ေပးတဲ့ေနရာမွာ အခရာက်သူလည္းျဖစ္ျပန္ပါတယ္။ သူျပဳစုတဲ့ အေရးပါတဲ့ ပထမဦးဆံုး  သုေတသနက်မ္းကေတာ့ အပိုင္း ( ၁ဝ ) ပိုင္း ပါဝင္တဲ့ အယ္လ္ ေကတာဗ္ အယ္လ္ မန္ဆူရီ (Al-Kitab, Al-Mansuri) ဆိုတဲ့က်မ္းပဲျဖစ္ပါတယ္။

အဲ့ဒီက်မ္းထဲမွာ ေယဘူယ် ေဆးပညာ သေဘာတရားနဲ႕ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြ၊ အစားအေသာက္ နဲ႕ ေဆးဝါးတို႕ လူ႕ခႏၶာကိုယ္ကို အက်ိဳးသက္ေရာက္ပံု၊ မိခင္နဲ႕ ကေလးေစာင့္ေရွာက္ျခင္း၊ အေရျပားေရာဂါမ်ား၊ ခံတြင္း သန္႕ရွင္းေရး၊ ရာသီဥတုနဲ႕ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္၏ လူ႕က်န္းမာေရးအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမ်ား၊ အေရျပား အေပၚယံလႊာနဲ႕ အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္ျခင္း စတဲ့ ေဆးပညာရပ္ဆိုင္ရာ က်ယ္ျပန္တဲ့ သေဘာတရားေတြကိုျပဳစုထားပါတယ္။ အယ္လ္ရာဇီ ဟာ ပထမဆံုး  ေက်ာက္နဲ႕ ဝက္သက္ေရာဂါေတြ အတြက္ အယ္လ္ ဂ်ဴဒါရီ ဝါ အယ္လ္ ဟက္စ္ဗာ (Al-Judari wa al Hasbah) ဆိုတဲ့ သုေတသနက်မ္းကို ျပဳစုခဲ့သူလည္းျဖစ္ပါတယ္။

အေနာက္တိုင္းတြင္ အဗီစီးနား (Avicena) လို႕ေက်ာ္ႀကားတဲ့ ( ၁ဝ ) ရာစု က မြတ္စလင္ သမားေတာ္ အိဗ္ေန႕ စီနာ ကိုေတာ့ သူ႕ရဲ႕ ေခတ္ျပိဳင္ေတြက “သမားေတာ္အရာမွာ အိမ္ေရွ႕စံ” လို႕ေဖာ္ျပၾကပါတယ္။ သူဟာ ေဆးပညာနဲ႕ ဆိုင္တဲ့ စာအုပ္ေပါင္း ( ၂ဝ )  ေက်ာ္ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီထဲက တစ္အုပ္ကေတာ့ အယ္လ္ ေကတာဗ္ အယ္လ္ ရွီဖာ (Al-Kitab Al-Shifa) ( သို႕ ) အနာေရာဂါေပ်ာက္ကင္းရာက်မ္း (The book of Healing) လို႕ေခၚတဲ့ ေဆးပညာနဲ႕ အေတြးအေခၚဆိုင္ရာ စြယ္စံုက်မ္း ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပယ့္ သူ႕ရဲ႕ အထြတ္အထိပ္ လက္ရာကေတာ့ အယ္လ္ ကင္ႏြန္ ဖီ အယ္လ္ တစ္ဗ္ (Al-Qanun fi al-Tibb) လို႕ေခၚတဲ့ ေဆးပညာရပ္ဆိုင္ရာ ညြန္႕ေပါင္းက်မ္း (The Canon of Medicine) ပဲျဖစ္ပါတယ္။ စကားလံုးေရေပါင္း ( ၁ ) သန္း ေလာက္ပါဝင္တဲ့ အဲ့ဒီက်မ္းဟာ ရွိျပီးသား ေဆးပညာရပ္ေတြကို အစီစဥ္တက် ျပန္လည္ ္စုစည္းထားတာ ပဲျဖစ္ပါတယ္။ အိဗ္ေန႕ စီနာ ဟာ ခႏၶာေဗဒ၊ ဇီဝကမၼေဗဒ၊ေဆးဝါးေဗဒ၊ ေရာဂါရွာေဖြေရး၊ ကုသေရး စတဲ့ အခ်က္အလက္ အသီးသီးကို ျပန္႕က်ဲေနတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြ အျဖစ္ကေန ေနရာတက်ျဖစ္ေအာင္ အားထုတ္ စုစည္းခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

ညြန္႕ေပါင္းက်မ္း( The Canon ) ထဲမွာ အစားအေသာက္ အဟာရရဲ႕ အေရးႀကီးပံု၊ ရာသီဥတုနဲ႕ ပတ္ဝန္းက်င္ဟာ က်န္းမာေရးအေပၚ လႊမ္းမိုးပံုတို႕ကို အေလးေပးေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီထဲမွာ ေခြးရူးျပန္ေရာဂါ၊ မုတ္ေရာဂါ၊ ရင္သားကင္ဆာ၊ အက်ိတ္၊ ကိုယ္ဝန္ အဆိပ္တက္ျခင္းႏွင့္ ကုသျခင္းေတြ အေၾကာင္း ေဆြးေႏြးခ်က္ စတာေတြလည္း ပါဝင္ပါတယ္။ အိဗ္ေန႕ စီနာ ဟာ ေက်ာက္ကပ္ေရာင္ရမ္းျခင္း၊ မ်က္ႏွာအေရျပားမ်ား ေလ်ာ့ရဲျခင္း၊ အစာအိမ္ အခ်ဥ္ေပါက္ျခင္း၊ အသည္းေရာင္ရမ္းျခင္း အမ်ိဳးအစားမ်ားစြာနဲ႕ ၎ျဖစ္ရျခင္းအေၾကာင္းရပ္မ်ားကို ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ညြန္႕ေပါင္းက်မ္းမွာ ေဆးဖက္ဝင္ အပင္ေပါင္း (၇၆ဝ) ခန္႕နဲ႕ အဲ့ဒီကေန ေဖာ္ထုတ္လို႕ရႏိုင္တဲ့ ေဆးဝါးေပါင္း မ်ားစြာကိုေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီက်မ္းဟာ ခ်က္ခ်င္းဆိုသလိုပဲ အစၥလာမ္ကမၻာရဲ႕ ေဆးပညာရပ္ဆိုင္ရာ စံျပဳရာ အညႊန္းက်မ္းျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ဥေရာပ ေဆးပညာေက်ာင္းမ်ားတြင္လည္း အိဗ္ေန႕ စီနာ (အဗီစီးနား) ရဲ႕ ညႊန္႕ေပါင္းက်မ္းကို ( ၁၇ ) ရာစုတိုင္ ျပဌာန္း က်မ္းစာအျဖစ္ အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။

(1001 Inventions : Muslim Heritage in Our World)

အဂၤလန္ႏိုင္ငံ သိပၸံ၊နည္းပညာ ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ ေဖာင္ေဒးရွင္းမွ ပံုႏွိပ္သည္။ (Foundation for Science, Technology and Civilisation (FSTC), UK)

“ကြ်ႏ္ုပ္တို႕ကမၻာရွိ မြတ္စလင္မ်ားကေပးခဲ့ေသာ အေမြအႏွစ္မ်ား” စာအုပ္မွ အက်ဥ္းထုတ္ႏႈတ္ခ်က္
==========================
ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔၏ ဆန္းသစ္ တီထြင္မႈမ်ား – ၁ (စာသင္ေက်ာင္းမ်ား) ဖတ္ရန္
http://www.m-mediagroup.com/news/27979

ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၂ (ဓာတုေဗဒပညာရပ္)
http://www.m-mediagroup.com/news/28107

(အစၥလာမ့္ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈမ်ားကို ေဖာ္ျပရျခင္းအေၾကာင္း)

ယေန႕ကာလမွာ ကမၻာ့လူသားထုတိုးတက္ေရးအတြက္ အစၥလာမ္ကမၻာကျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ အေရးပါအရာ ေရာက္လွတဲ့ ျဖည့္စြက္ခ်က္ေတြကို အသိ နည္းေနႀကပါေသးတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း ( ၅ဝဝ ) ေက်ာ္မွ် အစၥလာမ္က သိပၸံပညာရပ္ေတြမွာ ကမၻာကို ဦးေဆာင္ခဲ့ရံုမွ်မက စည္းစနစ္က်တဲ့ အသိပညာရွာေဖြမႈေတြမွာ တက္တက္ႀကြႀကြ ရွိေနခဲ့ႀကတဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ လူသားမ်ိဳးႏြယ္ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

( ၈ ) ရာစုအလယ္က စလို႕ သိပၸံနဲဲ႕ ပညာေရးဟာ ဘဂၢဒက္ျမိဳ႕ေတာ္ကိုအေျချပဳတဲ့ တန္ခုိးႀကီး အစၥလာမ့့္ အင္ပါယာေအာက္မွာ မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈအျဖစ္နဲ႕ အႀကီးအက်ယ္ထြန္းကားေနခဲ့ပါတယ္။ ဒီတိုးတက္မႈအေနအထားဟာ ေနာင္ ႏွစ္ေပါင္း (၅ဝဝ) ႀကာျပီးတဲ့အခါ မြတ္စလင္ေတြ ႏိုင္ငံေရးအရ က်ဆင္းလာတဲ့ အခ်ိန္ကိုေက်ာ္လြန္ျပီးတဲ့တိုင္ေအာင္ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။

အစၥလာမ့္ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈမ်ား အျဖစ္နဲ႕ ေဖာ္ျပသြားမယ့္ ေဆာင္းပါးေတြဟာ အစၥလာမ့္ ေရႊေခတ္လို႕ေခၚတဲ့ ကာလေတြမွာ မြတ္စလင္ေတြဟာ အသိပညာရွာေဖြရာမွာနဲ႕ အေရးပါအရာေရာက္လွတဲ့ လူ႕သမိုင္း တိုးတက္ေရးေတြမွာ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ထူးခြ်န္ေျပာင္ေျမာက္စြာျဖည့္စြက္ခဲ့ၾကသလဲ ဆုိတာကို ေဖာ္ျပသြားဖို႕ရည္ရြယ္ပါတယ္။

ေအာင္သန္းလြင္ (UCSY)