ဂ်ပန္ႏိုင္ငံမွ အစၥလာမ္သာသနာ – ၂ (ေအဒီ ၁၉၀၀ မွ ၁၉၂၀)

ေအာက္တုိဘာ ၈၊ ၂၀၁၆

M-Media

– စုလ္တာန္ အဗ္ဒုလ္ ဟာမစ္ရဲ႕ သံတမန္တစ္ဦး မုဟမၼဒ္ အလီက ၁၉၀၂ ခုႏွစ္မွာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံကို ေရာက္လာပါတယ္။ သူဟာ ယိုကိုဟားမားမွာ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္တစ္လံုး တည္ေဆာက္ေပးေရး ရည္ရြယ္ခ်က္ရိွခဲ့ေသာ္လည္း အထမေျမာက္ခဲ့ဘူးလို႔ အခ်က္အလက္အခ်ဳိ႕က ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ေနာက္ထပ္သံတမန္တစ္ဦးျဖစ္သူ တူရကီဗိုလ္ခ်ဳပ္ ပါတဗ္ပါးရွားလည္း ရုရွား-ဂ်ပန္စစ္ပြဲ(၁၉၀၄-၀၅) ကို ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ ဂ်ပန္ကို ေရာက္လာၿပီး ႏွစ္ႏွစ္ေနထိုင္ခဲ့တယ္။ ေအာ္တိုမန္ျပည့္ရွင္ကို ျပန္လာေတြ႕ၿပီးေနာက္ တူရကီဘာသာနဲ႔ က်မ္းသံုးတြဲ ေရးသားျပဳစုခဲ့တယ္။

ေအာ္တိုမန္အင္ပါယာ၏ ၃၄ ဆက္ေျမာက္ဘုရင္ အဗ္ဒုလ္ ဟာမစ္(၂)

ရုရွ-ဂ်ပန္စစ္ပြဲၿပီးဆံုးတဲ့ေနာက္ ဂ်ပန္လူမ်ဳိးမ်ားဟာ အစၥလာမ္သာသနာနဲ႔ မြတ္စ္လင္မ္ေလာကအေၾကာင္းကို စိတ္၀င္စားမႈ ျပသလာေၾကာင္း သတင္းေတြမွာ ေဖာ္ျပလာၾကတယ္။ ဂ်ပန္လူမ်ဳိးေတြကို အစၥလာမ္ဖိတ္ေခၚေရးအတြက္ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားထံ တိုက္တြန္းခ်က္တစ္ရပ္ ျဖစ္လာေစတယ္။ အီဂ်စ္စစ္အရာရိွအခ်ဳိ႕ဟာ ဂ်ပန္တပ္မေတာ္ထဲ ေစတနာ့၀န္ထမ္းအေပ်ာ္တမ္းတပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ားအျဖစ္ ၀င္ေရာက္အမႈထမ္းေပးခဲ့ၿပီး ရုရွတပ္ဖြဲ႕မ်ားကို အႏိုင္တိုက္ႏိုင္ခဲ့ၾကတဲ့အတြက္ ဂ်ပန္လူမ်ဳိးရဲ႕ ေလးစားမႈကို ခံယူရရိွခဲ့ၾကတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ဂ်ပန္အမ်ဳိးသမီးမ်ားနဲ႔ အိမ္ေထာင္ထူၿပီး သားသမီးေတြ ရရိွလာၾကတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕က ျပည္ေတာ္ျပန္ခဲ့ၾကေပမယ့္ တစ္ခ်ဳိ႕ကေတာ ဂ်ပန္မွာပဲ ေနထိုင္က်န္ရစ္ခဲ့တယ္လို႔ ေက်ာ္ၾကားထင္ရွားတဲ့ အီဂ်စ္ပညာရွင္ Abbas Mahmoud Al Aqqad က ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ နာမည္ႀကီး အိႏိၵယပညာရွင္ Qari Sarfaraz Hussein ကလည္း ၁၉၀၅ ႏွစ္ကုန္နဲ႔ ၁၉၀၆ ႏွစ္ဦးပိုင္းမွာ ဂ်ပန္ကို ေရာက္လာၿပီး နာဂါဆဂီနဲ႔ တိုက်ဳိၿမိဳ႕မွာ အစၥလာမ္အေၾကာင္း ေဟာေျပာတင္ျပခဲ့တယ္။ ၁၉၀၅ ခုႏွစ္မွာ ရုရွမြတ္စ္လင္မ္ အက်ဥ္းသားမ်ားအတြက္ ဗလီတစ္လံုးကို တည္ေဆာက္တယ္။ ဒါဟာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ပထမဦးဆံုး ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

၁၉၀၆ ခုႏွစ္ တိုက်ဳိၿမိဳ႕မွာ ဘာသာေပါင္းစံုကြန္ဖရင့္တစ္ရပ္က်င္းပမယ့္အေၾကာင္း၊ အဲ့ဒီမွာ ဂ်ပန္လူမ်ဳိးမ်ားက ႏိႈင္းယွဥ္သံုးသပ္ၿပီး မိမိတို႔ႏွစ္သက္ရာ ဘာသာတရားကို ေရြးခ်ယ္လိုတဲ့အေၾကာင္း မြတ္စ္လင္မ္ေလာကထဲ သတင္းႀကီးသြားခဲ့တယ္။ ဒီသတင္းက ထက္သန္သူမြတ္စ္လင္မ္မ်ားအတြက္ ဂ်ပန္ကြန္ဖရင့္တက္ဖို႔ ခရီးလမ္းတစ္ခု ျဖစ္သြားေစပါတယ္။

၁၉၀၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားက အိုဆာကာၿမိဳ႕ပံု

အလ္အဇ္ဟရ္တကၠသိုလ္ဘြဲ႕ရ ရွရီအဟ္ဥပေဒပညာရွင္ အလီအဟ္မဒ္ အလ္ဂ်ရ္ဂ်ာ၀ီက သူဟာ အဲ့ဒီ ကြန္ဖရင့္ကို တက္ေရာက္ၿပီး ဂ်ပန္ခရီးစဥ္ ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကို ေရးသားခဲ့ေၾကာင္း ဆိုပါတယ္။ အလ္ဂ်ရ္ဂ်ာ၀ီက တရုတ္လူမ်ဳိး စုလိုင္မာန္၊ ရုရွားလူမ်ဳိး မုခ္လိစ္ မဟ္မူးဒ္၊ အိႏိၵယလူမ်ဳိး ဟုစိုင္းန္ အဗ္ဒုလ္ မုနီးမ္တို႔နဲ႔အတူ တုိက်ဳိမွာ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းတစ္ခု တည္ေထာင္ခဲ့တယ္။ ဂ်ပန္လူမ်ဳိး တစ္ေသာင္းႏွစ္ေထာင္ကို အစၥလာမ့္စည္း၀ိုင္းထဲ ၀င္လာေအာင္ ဖိတ္ေခၚႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

၂-၃ ႏွစ္လြန္ေျမာက္တဲ့အခါ အစၥလာမ္ဖက္ဖိတ္ေခၚသူနဲ႔ ခရီးသည္အာဂႏၱဳအျဖစ္ လူသိမ်ားတဲ့ ရုရွားလူမ်ဳိး အဗ္ဒုရ္ ရရွီးဒ္ အိဗ္ရာဟီမ္ဟာ ဂ်ပန္ကို ၁၉၀၉ ခုႏွစ္မွာ ေရာက္ရိွတယ္။ အလ္ဂ်ရ္ဂ်ာ၀ီရဲ႕ ေျပာၾကားမႈေတြကို သူက ျငင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။ အလားတူစြာပဲ ၁၉၀၉ မွ ၁၉၁၄ ခုႏွစ္အထိ ဂ်ပန္မွာ ငါးႏွစ္တာ ေနထိုင္ခဲ့တဲ့ အိႏိၵယလူမ်ဳိးပညာရွင္ မုဟမၼဒ္ ဘရကာသုလႅာဟ္ကလည္း ျငင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။ ယခုစာေရးသူအေနနဲ႔လည္း အလ္ဂ်ရ္ဂ်ာ၀ီဟာ သူ႔ေရးသားေဖာ္ျပခ်က္အတိုင္း ဂ်ပန္ကို အမွန္တကယ္ ေရာက္ခဲ့ျခင္းရိွမရိွကို ယေန႔တိုင္ ရွာေဖြေလ့လာေနဆဲျဖစ္ၿပီး ေဖာ္ျပပါအက်ဳိးသက္ေရာက္မႈကို ခိုင္လံုထင္ရွားစြာ မေတြ႕ရေသးပါဘူး။

အဗ္ဒုရ္ ရရွီးဒ္ အိဗ္ရာဟီမ္ က ဂ်ပန္ကို ၁၉၀၉ ခုႏွစ္မွာ ေရာက္ရိွၿပီး ၆ လ ေနထိုင္ပါတယ္။ အဲ့ဒီကာလအတြင္း သူက ၀န္ႀကီးမ်ားကေန လယ္သမားမ်ားအထိ ဂ်ပန္လူမ်ဳိး အမ်ားအျပားကို ေတြ႕ဆံုခဲ့တယ္။ သူ႔ရဲ႕ ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈေၾကာင့္ အစၥလာမ္သာသနာကို လက္ခံခဲ့ၾကတဲ့ ပညာတတ္လူငယ္ေတြ၊ အရာရိွေတြ၊ စာနယ္ဇင္းသမားေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားျပားခဲ့တယ္။ ဒါ့အျပင္ တရုတ္ျပည္၊ ကိုးရီးယား၊ အိႏိၵယနဲ႔ ဟိဂ်ာ့ဇ္၊ စအူဒီအာေရဗ်ကိုလည္း ခရီးသြားခဲ့ပါေသးတယ္။ စာမ်က္ႏွာေထာင္ခ်ီရိွတဲ့ ခရီးသြားမွတ္တမ္းက်မ္းတစ္ေစာင္ကို ေအာ္တိုမန္ဘာသာစကားနဲ႔ ေရးသားျပဳစုခဲ့တယ္။ အဲ့ဒီစာအုပ္ကို လက္ရိွစာေရးသူက အရဗီဘာသာစကားနဲ႔ ဘာသာျပန္ၿပီး ျပန္လည္စိစစ္ေရးသားထားပါတယ္။

အလီအဟ္မဒ္ အလ္ဂ်ရ္ဂ်ာ၀ီ (၁၉၆၁ တြင္ ကြယ္လြန္)

အဗ္ဒုရ္ ရရွီးဒ္ အိဗ္ရာဟီမ္ ဟာ အမွန္ထူးျခားထင္ရွားတဲ့ အာဂႏၱဳ၊ အစၥလာမ့္ဖိတ္ေခၚသူ၊ ႏိုင္ငံေရးကၽြမ္းက်င္သူ၊ စာေရးသူ စြယ္စံုပညာရွင္တစ္ဦးပါ။ အီဂ်စ္က ကြယ္လြန္သူ ေဒါက္ အဗ္ဒုလ္ ၀ဟာ့ဗ္ အာ့ဇန္က အဗ္ဒုရ္ ရရွီးဒ္ အိဗ္ရာဟီမ္ ေရးသားတဲ့က်မ္းဟာ ဘင္န္ ဘတူတာရဲ႕က်မ္းထက္ သာလြန္တယ္လို႔ ေျပာၾကားဖူးေၾကာင္း အလ္အဇ္ဟရ္မဂၢဇင္းရဲ႕ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္မွာ ေဒါက္တာ ရဂ်ဗ္ ဘိုင္ယူမီက ေရးသားေဖာ္ျပထားပါတယ္။

အိႏိၵယႏိုင္ငံ ဘိုပါးလ္ၿမိဳ႕က မုဟမၼဒ္ ဘရကသုလႅာဟ္က တိုက်ဳိႏိုင္ငံရပ္ျခားဘာသာစကားတကၠသိုလ္မွာ ပထမဆံုး အုရ္ဒူဘာသာစကား သင္ၾကားေပးသူျဖစ္တယ္။ အစၥလာမ့္ခ်စ္ညီေနာင္ Islamic Fraternity ဆိုတဲ့ မဂၢဇင္းကိုလည္း ၁၉၁၀ မွ ၁၉၁၂ ခုႏွစ္အထိ သံုးႏွစ္ ထုတ္ေ၀ခဲ့တဲ့အျပင္ ဂ်ပန္လူမ်ဳိး မ်ားစြာကိုလည္း အစၥလာမ့္စည္း၀ိုင္းထဲ ၀င္ေရာက္ႏိုင္ေအာင္ ကူညီေပးခဲ့ပါတယ္။

အီဂ်စ္အရာရိွ အဟ္မဒ္ ဖဒ္လီဟာ ဂ်ပန္မွာ ေနထိုင္ခဲ့ၿပီး ၁၉၀၈ ခုႏွစ္မွာ ဂ်ပန္အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးနဲ႔ အိမ္ေထာင္ထူတယ္။ သူနဲ႔ အဘ္ဒုရ္ ရရွီးဒ္ အိဗ္ရာဟီမ္တို႔ ဆံုေတြ႕တယ္။ အနီးကပ္လက္တြဲလုပ္ကိုင္မႈေတြ ရိွခဲ့တယ္။ ဒါ့အျပင္ ဘရကာသုလႅာဟ္နဲ႔ ၆ လတာ အတူလက္တြဲအလုပ္လုပ္ၿပီး သူ႔မဂၢဇင္း ထုတ္ေ၀ေရးမွာ ကူညီေပးတယ္။ ဖဒ္လီဟာ ၁၉၁၁ ခုႏွစ္မွာ အရဗီဘာသာစကားနဲ႔ The Secret behind the Japanese Progress စာအုပ္ကို ေရးသားျပဳစုၿပီး Soul of Japanese စာအုပ္ကို ဘာသာျပန္ခဲ့သူျဖစ္တယ္။ အဘ္ဒုရ္ ရရွီးဒ္ အိဗ္ရာဟီမ္နဲ႔အတူ Waseda တကၠသိုလ္ကို ေရာက္ရိွခဲ့သလို သူ႔ရဲ႕ သံုးနာရီၾကာ အစၥလာမ့္ေဟာေျပာခ်က္တစ္ခုကိုလည္း ဘာသာျပန္ေပးခဲ့ပါေသးတယ္။ Waseda တကၠသိုလ္မွာ တရုတ္လူမ်ဳိး တစ္ေထာင္ခန္႔ရိွၿပီး သူတို႔ထဲက ၃၉ ဦးဟာ မြတ္စ္လင္မ္ေတြျဖစ္ၾကယံုမက Islamic Awakening အမည္ရိွ အရဗီစာေပေခါင္းစဥ္တပ္ မဂၢဇင္းကိုလည္း တရုတ္ဘာသာစကားနဲ႔ ထုတ္ေ၀ေနၾကသူေတြျဖစ္တယ္လို႔ အဘ္ဒုရ္ ရရွီးဒ္ အိဗ္ရာဟီမ္က ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

Hasan UHO Hatano ဆိုသူကလည္း ဘရကာသုလႅာဟ္ကတဆင့္ အစၥလာမ္ကို သက္၀င္ခဲ့ၿပီး၊ ၁၉၁၂ ခုႏွစ္မွာ Islam အမည္ရိွ မဂၢဇင္းကို ဂ်ပန္နဲ႔အဂၤလိပ္ ဘာသာစကား ၂ မ်ဳိးစလံုးနဲ႔ထုတ္ေ၀ခဲ့တဲ့အျပင္ ၁၉၁၈ ခုႏွစ္မွာ Islamic Brotherhood အမည္ရိွ ရုပ္ျပမဂၢဇင္းကိုလည္း ထုတ္ေ၀ခဲ့ေၾကာင္း သိရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီမဂၢဇင္းႏွစ္မ်ဳိးကို ရွာမေတြ႕ေသးပါဘူး။

၁၉၀၉ ခုႏွစ္မွာ ဟဂ်္ခရီးစဥ္ စတင္သြားေရာက္တဲ့ ဂ်ပန္လူမ်ဳိးကေတာ့ အုမရ္ ယာမာအိုကာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဘ္ဒုရ္ ရရွီးဒ္ အိဗ္ရာဟီမ္နဲ႔အတူ သြားခဲ့တာျဖစ္ၿပီး အစၥတန္ဘူလ္ကိုလည္း ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။

ဟဂ်္ခရီးစဥ္ကို ပထမဆံုးသြားေရာက္ခဲ့သူ ဂ်ပန္မြတ္စ္လင္မ္ ကိုတာရို အုမရ္ ယာမာအိုကာ

တရုတ္ျပည္မွာ ေနထိုင္ခဲ့တဲ့ ဂ်ပန္လူမ်ဳိးႏွစ္ဦးဟာ အစၥလာမ္ကို သက္၀င္လက္ခံၿပီးေနာက္ အစၥလာမ္ျဖန္႔ခ်ိေရးရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ဇာတိဂ်ပန္ႏိုင္ငံကို ျပန္သြားတဲ့အေၾကာင္း ၁၉၁၁ ခုႏွစ္ထုတ္ Le Monde Musulman ျပင္သစ္မဂၢဇင္းထဲ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

(ဂ်ပန္အစၥလာမ္စင္တာဥကၠ႒ ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ Salih Mahdi S. Al Samarrai ၏ Islam in Japan Between 1900 and 1920 ကို မင္းထြဋ္ေခါင္မွ ျပန္ဆိုသည္။)

ဂ်ပန္ေရာက္ အဗ္ဒုရ္ ရရွီးဒ္ အိဗ္ရာဟီမ္

ဂ်ပန္ႏုိင္ငံမွ အစၥလာမ္သာသနာ

အပုိင္း-၁ ဖတ္ရန္ Link

အပုိင္း၂  ဖတ္ရန္  Link,

အပိုင္း ၃ ဖတ္ရန္ Link

အပိုင္း ၄ ဖတ္ရန္ Link