လက္ရွိသံုးစြဲေနသည့္ ကမၻာ့ေရွးအက်ဆံုး ဘာသာစကားမ်ား (၁)

မတ္ ၁၈၊ ၂၀၁၇
M-Media

– ဘာသာစကားဆုိတာ ဇီ၀႐ုပ္ ျဖစ္ေပၚေျပာင္းလဲ တုိးတက္ေနသလုိ အခ်ိန္တုိင္း၊ မ်ိဳးဆက္တုိင္း ေျပာင္းလဲတုိးတက္ေနတဲ့ အရာတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာစကားတစ္ခုနဲ႔ အဲဒီဘာသာစကားကေန ေနာက္ထပ္ ခြဲထြက္လာတဲ့ ဘာသာစကားတစ္ခုဟာ သိသိသာသာ ကြဲျပားျခားနားသြားတာမ်ိဳး မရွိပါဘူး။ ဒ့ါေၾကာင့္ ဘာသာ
စကားတစ္ခုက အျခား ဘာသာစကားတစ္ခုထက္ ပိုၿပီး သက္တမ္းရင့္တယ္လုိ႔ ေျပာလုိ႔ မရႏုိင္ပါဘူး။ ဘာသာစကားအားလံုးဟာ လူသားေတြလုိပဲ အုိးမင္းေဟာင္း ႏြမ္းတတ္ပါတယ္။ အခုေဖာ္ျပမယ့္ ဘာသာစကားေတြကေတာ့ နည္းနည္း ထူးျခားၿပီး ေရွးလည္း ပုိက်ပါတယ္။

ဟီဘ႐ူး

ဟီဘ႐ူးဘာသာစကားဟာ စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းပါတယ္။ ခရစ္ေတာ္ေပၚၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၄၀၀ ၀န္းက်င္ေလာက္အထိ နိစၥဓူ၀သံုး စကားျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ ကမၻာတစ္၀ွမ္းက ဂ်ဴးလူမ်ိဳးေတြ အခမ္းအနားေတြမွာသာ အသံုးျပဳေတာ့တဲ့ အဆင့္ကုိ ရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၁၉ ရာစုနဲ႔ ၂၀ ရာစုုမွာ ဇီယြ
န္၀ါဒ ေခါငး္ေဆာင္လာမႈနဲ႔အတူ ဟီဘ႐ူးဘာသာစကားဟာ ျပန္လည္ရွင္သန္လာခဲ့ၿပီး လက္ရွိ အစၥေရးရဲ႕ တရား၀င္ ႐ံုးသံုး ဘာသာစကား ျဖစ္လုိ႔ေနပါတယ္။ ယခုေခတ္သံုး ဟီဘ႐ူးဟာ ဓမၼေဟာင္းက်မ္းမွာ အသံုးျပဳတဲ့ ပံုစံန႔ဲ ကြာျခားေပမယ့္ ေမြးရာပါ ဟီဘ႐ူစကားတတ္သူေတြဟာ ဓမၼေဟာင္းက်မ္းက ဟီဘ႐ူးစာလံုးေတြ သူတုိ႔နဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ စာေတြကုိ ေကာင္းေကာင္း နားလည္ၾကပါတယ္။ ေခတ္သစ္ ဟီဘ႐ူးစကားကုိ စေျပာၾကတဲ့ အေစာပုိင္းဂ်ဴးေတြရဲ႕ မိခင္ဘာသာစကားဟာ ယီဒစ္ရွ္ (Yiddish) ျဖစ္ၿပီး လက္ရွိမွာေတာ့ ေခတ္သစ္ ဟီဘ႐ူးဘာသာစကားဟာ အျခားေသာ ဂ်ဴးဘာသာစကားေတြအေပၚမွာ လႊမ္းမုိးသြားခဲ့ပါၿပီ။

တမီလ္

တမီလ္ဘာသာစကားဟာ လူေပါင္း ၇၈ သန္းေလာက္ ေျပာဆုိေနတဲ့ ဘာသာစကားျဖစ္ၿပီး သီရိလကၤာႏုိင္ငံနဲ႔ စင္ကာပူတုိ႔မွာ အစုိုးရမွ တရားဝင္ ဘာသာစကားတစ္ခု အျဖစ္အသိအမွတ္ျပဳထားပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး တမီလ္ဘာသာစကားဟာ ေခတ္သစ္ကာလအထိ ေရွးေဟာင္း ဂႏၱ၀င္ပံုစံနဲ႔ ရွင္သန္လာတဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ ဘာသာစကားလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ၀ီဒီယန္ ဘာသာစကား မိသားစုကေန ဆင္းသက္လာတာျဖစ္ၿပီး အိႏၵိယေတာင္ပုိင္းနဲ႔ အေရွ႕ပုိင္းတုိ႔မွာ မ်ိဳးကြဲေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာ ရွိေနပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ တမီလ္နန္ဒူးျပည္ရဲ႕ ႐ံုးသံုးဘာသာစကားလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သုေတသနပညာရွင္ေတြဟာ ခရစ္ေတာ္မေပၚခင္ ၃ ရာစုေလာက္က တမီလ္စာနဲ႔ ေရးသားထားမႈေတြကုိ ေတြ႕ရွိခဲ့ရၿပီး အဲဒီအခ်ိန္ကတည္းက ဆက္တုိက္ တည္တံ့လာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ခရစ္ေတာ္မတုိင္ခင္ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀၀ ေလာက္အရင္ အသံုးျပဳခဲ့တဲ့ အျခား အိႏၵိယဘာသာစကား သကၠတနဲ႔ မတူတာက တမီလ္ဟာ လက္ရွိမွာ ကမၻာေပၚ အသံုးမ်ားဆံုး ဘာသာစကားစာရင္းမွာ အဆင့္ ၂၀ ေနရာ ရွိေနတာျဖစ္ပါတယ္။ သကၠတဘာသာစကားကေတာ့ လက္ရွိမွာ တိမ္ေကာသြားပါၿပီ။

လစ္သူေယးနီးယန္း

ဥေရာပရဲ႕ ဘာသာစကားအမ်ားစုဟာ အင္ဒုိ-ဥေရာပ ဘာသာစကားအႏြယ္၀င္ေတြျဖစ္ေပမယ့္ ခရစ္ေတာ္မေပၚခင္ ႏွစ္ေပါင္း ၃၅၀၀ ေလာက္ အရင္ကတည္းက တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု ကြဲျပားသြားတယ္လုိ႔ မွတ္ယူထားပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဂ်ာမနီ၊ အီတလီ၊ အဂၤလိပ္တုိ႔လုိ ဒါဇင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ အျခား ဘာသာစကားေတြအျဖစ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးလာခဲ့ၿပီး သူတုိ႔ မွ်ေ၀သံုးစြဲခဲ့ၾကတဲ့ ပံုစံေတြဟာ တစ္ျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အင္ဒုိ-ဥေရာပ မိသားစု၀င္ထဲက ေဘာလ္တစ္ေဒသ ဘာသာစကားတစ္ခုျဖစ္တဲ့ လစ္သူေယးနီးယန္းဟာ ခရစ္ေတာ္ မေပၚခင္ ႏွစ္ေပါင္း ၃၅၀၀ ေလာက္ကတည္းက သံုးစြဲခဲ့့တယ္လုိ႔ ဘာသာစကားပညာရွင္ေတြက ယူဆထားတဲ့ ပ႐ုိတုိ-အင္ဒုိ-ဥေရာပ (PIE) က ပံုစံအမ်ားစု ဆက္လက္ရွိေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာအေၾကာင္းေၾကာင့္ပဲျဖစ္ျဖစ္ လစ္ယူေယးနီးယန္း ဘာသာစကားဟာ အျခားေသာ ညီေနာင္ဘာသာစကားေတြထက္ PIE ရဲ႕ အသံထြက္ေတြ၊ သဒၵါစည္းမ်ဥ္းေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကုိ ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းထားခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ လစ္သူေယးနီးယန္းကုိ ကမၻာ့သက္တမ္းအရင့္ဆံုး ဘာသာစကားေတြထဲက တစ္ခုအျဖစ္ မွတ္ယူၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဖာရစီ

ဖာရစီကုိ ၾကားဖူးခ်င္မွ ၾကားဖူးၾကမွာျဖစ္ေပမယ့္ ဒီစကားကုိ အီရန္၊ အာဖဂန္နစၥတန္၊ တာဂ်စ္ကစၥတန္နဲ႔ အျခားႏုိင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ သံုးစြဲၾကပါတယ္။ ပါရွားဆုိတဲ့ စကားလံုးကုိ လူတုိင္း ၾကားဖူးၾကမွာျဖစ္ၿပီး၊ မီးခြက္ေစာင့္ ဘီလူးပံုျပင္နဲ႔ တြဲျမင္ၾကမွာပါ။ ပါရွန္နဲ႔ ဖာရစီဘာသာစကားဆုိတာ နာမည္သာကြဲၿပီး အားလံုးတူပါတယ္။ ဖာရစီဟာ ပါရွန္အင္ပါယာမွာ အသံုးျပဳတဲ့ ေရွးေဟာင္း ပါရွားစကားကေန တုိက္႐ုိက္ ဆင္းသက္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေခတ္သစ္ ပါရွန္စကားကေတာ့ ခရစ္ေတာ္ေပၚၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၈၀၀ေလာက္မွာမွ ေပၚေပါက္လာတာျဖစ္ၿပီး အျခားေသာ ေခတ္ေပၚဘာသာစကားေတြနဲ႔ ကြဲလြဲတာက အဲဒီကတည္းကစလုိ႔ အေျပာင္းအလဲ အနည္း ငယ္သာ ရွိခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ယေန႔ေခတ္ ပါရွန္စကားေျပာဆုိသူတစ္ေယာက္ဟာ ေအဒီ ၉၀၀ ေလာက္က ပါရွန္စာအုပ္တစ္အုပ္ကုိ အဂၤလိပ္တစ္ေယာက္ ေအဒီ ၉၀၀ ေလာက္ကေရးတဲ့ အဂၤလိပ္စာအုပ္ဖတ္တဲ့အခါ ႀကံဳေတြ႕ရတ့ဲ အခက္အခဲမ်ိဳးေတြ မရွိဘဲ ဖတ္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ရွိတ္စပီးယားက ေျပာခဲ့ပါတယ္။

အုိက္စလန္ဒစ္

အုိက္စလန္ဒစ္ ဘာသာစကားဟာ အင္ဒုိ-ဥေရာပ အုပ္စု၀င္ ဘာသာစကားျဖစ္ၿပီး ဂ်ာမန္ေျမာက္ပုိင္း အုပ္စုခြဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ (အဂၤလိပ္ကလည္း ဂ်ာမန္အုပ္စု၀င္ျဖစ္ေပမယ့္ အေနာက္ဂ်ာမန္ဘက္ကပါ။) ဂ်ာမန္အုပ္စု၀င္ ဘာသာစကား အမ်ားစုဟာ တစ္ျဖည္းျဖည္း တုိးတက္လာခဲ့ၿပီး အျခားေသာ အင္ဒုိ-ဥေရာပအုပ္စု၀င္ ဘာသာ စကားေတြက ပံုစံအခ်ိဳ႕ ေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အုိက္စလန္ဒစ္ ဘာသာစကားကေတာ့ ေရွး႐ုိးပံုစံအတုိင္း ေတာက္ေလွ်ာက္ တည္ရွိလာခဲ့ၿပီး ဒီပံုစံေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကုိ ထိန္းသိမ္းထားႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၄ ရာစုကေန ၂၀ ရာစု အတြင္းမွာ အုိက္စလန္ႏုိင္ငံကုိ ဒိန္းမတ္ေတြ အုပ္ခ်ဳပ္မႈကလည္း အုိက္စလန္ဒစ္ ဘာသာစကားအေပၚ သိပ္ၿပီး သက္ေရာက္မႈ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေနာ့စ္လူမ်ိဳးေတြ တုိင္းျပည္ထဲ ၀င္ေရာက္အေျခခ်ကတည္းက ပါလာခဲ့တဲ့ ဒီ အုိက္စလန္ဒစ္ ဘာသာစကားဟာ ေျပာင္းလဲမႈ ႀကီးႀကီးမားမား မရွိခ့ဲပါဘူး။ အုိက္စလန္ဒစ္စကား ေျပာဆုိတဲ့သူေတြဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ရာစုႏွစ္မ်ားစြာအရင္က ေရးသားခဲ့တဲ့ ၀တၳဳေတြကုိလည္း အလြယ္တကူ ဖတ္ႏုိင္ၾကပါတယ္။

(ဒုတိယပုိင္းကုိ ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)
Ref : The Culture Trip