မတ် ၁၉၊ ၂၀၂၀
M-Media

-COVID-19 ဗိုင်းရပ်စ် ပိုမိုပြန့်နှံ့မှု၊ နောက်ဆက်တွဲရိုက်ခတ်မှုတွေကြောင့် ပြည်သူလူထုအကြား စိုးရိမ်စိတ်တွေ၊ စိတ်ဖိစီးမှုတွေလည်း မြင့်တက်လာပါတယ်။

တစ်ချို့နိုင်ငံတွေမှာ မထင်မှတ်ဘဲ အလျင်အမြန်ပြန့်နှံ့လာတာ၊ အလုပ်တွေပိတ်ရလို့ အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်တာ၊ ဝင်ငွေနည်းတာ၊ ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာ သတင်းမှားတွေပြန့်နှံ့နေတာကလည်း နဂိုရှိရင်းစွဲ စိုးရိမ်စိတ်တွေကို ပိုမိုမြင့်တက်လာစေပါယ်။

ဗိုင်းရပ်စ်ပြန့်နှံ့မှုကြောင့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက လူပေါင်း ၂၆၄ သန်းလောက်ဟာ စိုးရိမ်စိတ်လွန်ကဲမှုပြဿနာကို ရင်ဆိုင်နေရပြီး အမျိုးသားတွေထက်၊ အမျိုးသမီးတွေမှာ ဒီဒဏ်ကို ပိုမိုခံစားလာရတယ်လို့ ကျွမ်းကျင်သူတွေက ဆိုပါတယ်။ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ WHO က COVID-19 ကြောင့် လူတွေခံစားရတဲ့ ကျန်းမာရေးပြဿနာ ၁၀ ခုကို စာရင်းပြုစုထားရာမှာ အတွေးဆိုးဝင်ပြီး စိုးရိမ်လွန်ကာ စိတ်မူမမှန်တဲ့ရောဂါ (obsessive-compulsive disorder – OCD) ကို ထိပ်ဆုံးမှာ ထည့်သွင်းခဲ့ပါတယ်။

အရင်က စိတ်ကျန်းမာရေးမှာ ကောင်းမွန်ခဲ့သူတွေလည်း COVID-19 ပြန့်နှံ့မှုကြောင့် စိုးရိမ်စိတ်လွန်ကဲတာ၊ စိတ်ဖိစီးမှုတွေ ဖြစ်လာကြပါတယ်။ ဒါ့ကြောင် စိတ်ဖိစီးမှု လျော့ပါးရေး လွယ်လွယ်ကူကူဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့ အချက်တစ်ချို့ကို ဖော်ပြပေးလိုက်ပါတယ်။

၁။ ဆိုရှယ်မီဒီယာသုံးစွဲချိန်ကိုလျော့ပါ

COVID-19 နဲ့ပတ်သက်ပြီး နောက်ဆုံး သတင်းအချက်အလက်တွေကို လူတိုင်း သိရှိချင်ကြပေမယ့် တစ်ဖက်မှာတော့ ဒါဟာ မလိုအပ်ဘဲ စိုးရိမ်စိတ် ကြီးထွားစေမယ့် အကြောင်းအရင်းတစ်ခု ဖြစ်လာပါတယ်။ ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ သတင်းမှားတွေဟာ ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေမှာ ပြန့်နှံ့နေတာကြောင့် အချိန်ကြာကြာ သုံးခြင်းအားဖြင့် မလိုလားအပ်တဲ့ အတွေးတွေလည်း ဝင်ရောက်လာနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် သတင်းတွေ ကြည့်ရှုမှု၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာ သုံးစွဲမှုကို လျော့ချပြီး စိတ်ကို ခဏအနားပေးကာ အခြားကိစ္စတွေမှာ အာရုံစိုက်ခြင်းအားဖြင့် စိတ်ဖိစီးမှုတွေ၊ စိုးရိမ်စိတ်လွန်ကဲမှုတွေကို လျော့ပါးစေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အချိန်တစ်ခုသတ်မှတ်ကာ သတင်းကြည့်တဲ့ အလေ့အထကို မွေးမြူပါ။ ဒီထက်ပိုအရေးကြီးတာက စိတ်ချရတဲ့ သတင်းရင်းမြစ်တွေနေတစ်ဆင့်သာ သတင်းတွေကိုရယူတာပဲဖြစ်ပါတယ်။

၂။ လေ့ကျင့်ခန်းပုံမှန်လုပ်ပါ

လေ့ကျင့်ခန်း ပုံမှန်လုပ်ဆောင်တာဟာ စိတ်ကျန်းမာရေးအတွက် အလွန်အကျိုးရှိစေပါတယ်။ ဗိုင်းရပ်စ်အန္တရာယ်ကြောင့် အိမ်ထဲမှာ နေထိုင်နေရပေမယ့် ခြံထဲဆင်းပြီး လမ်းလျှောက်တာ၊ လှေကားမှာ တက်လိုက်ဆင်းလိုက်လုပ်တာ၊ ခုံမှာထိုင်ပြီး လုပ်နိုင်တဲ့ လေ့ကျင့်ခန်းမျိုးတွေ လုပ်ပေးတာက စိတ်ကို အပြောင်းအလဲဖြစ်စေသလို ခန္ဓာကိုယ် ကျန်းမာသန်စွမ်းရေးအတွက်လည်း အထောက်အကူဖြစ်စေပါတယ်။

၃။ လေကောင်းလေသန့် ထွက်ရှူပါ

အပြင်ထွက်ပြီး လေကောင်းလေသန့်ရှူတာဟာ ကျန်းမာရေးအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေသလို စိုးရိမ်စိတ်လွန်ကဲမှု၊ စိတ်ဖိစီးမှုတွေကိုလည်း လျော့ပါးစေပါတယ်။ အခွင့်သာမယ်ဆိုရင် လူနည်းပြီး၊ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှာ မကြောက်ရတဲ့ တောအုပ်လေးတွေ၊ ပန်းခြံတွေကို သွားရောက်ကာ အညောင်းအညာပြေ လမ်းလျှောက်ပေးပါ။ အဲဒီလိုအချိန်မှာ ဖုန်းမကြည့်ဖြစ်အောင်တော့ ဂရုစိုက်ပါ။

၄။ စိုးရိမ်စိတ်လွန် ဆောင်ရွက်မှုတွေကို လျှော့ချပါ

စိုးရမ်စိတ်လွန်ပြီး ကြိုတင်ကာကွယ်ရေးလုပ်ဆောင်ချက်တွေကို ထပ်ခါတစ်လဲလဲ လုပ်ဆောင်တာက OCD ရောဂါရဲ့ လက္ခဏာတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ လက်ကို ခဏခဏဆေးတာ၊ အိမ်တွေ၊ အခန်းတွေကို ခဏခဏရှင်းတာမျိုးပါ။ ဒါဟာ ကိုယ်မသိလိုက်ဘဲ စိတ်ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်မှုတွေ ရှိလာနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ဒီလိုလုပ်ဆောင်မှုကို လျှော့ချပြီး အချိန်သတ်မှတ်ချက်တစ်ခုထားကာ စိတ်ကို ဗိုင်းရပ်စ်အကြောင်း လုံး၀ မတွေးမိအောင် ပြောင်းထားပါ။ COVID-19 ရောဂါကူးစက်သူ အများစုဟာ အသက်အန္တရာယ်မစိုးရိမ်ရတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာတွေကိုသာ ခံစားရပြီး လုံး၀ ပြန်ကောင်းသွားတယ်ဆိုတဲ့အချက်ကို စိတ်ထဲမှာ မှတ်ထားပါ။

၅။ ဘော်ဒါတွေနဲ့ အဆက်မပြတ်ပါစေနဲ့

ဗိုင်းရပ်စ်အန္တရာယ်ကြောင့် အိမ်ထဲမှာသာ နေထိုင်နေရပေမယ့် ဖုန်းတွေ၊ အီးမေးလ်တွေ၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေကနေတစ်ဆင့် ဘော်ဒါအပေါင်းအသင်းတွေနဲ့ ဆက်သွယ်နေလို့ရပါတယ်။ မိတ်ဆွေတွေနဲ့ ဟာသပြောတာ၊ ရောက်တတ်ရာရာ ပြောဆိုနေတာတွေဟာ စိတ်ဖိစီးမှု၊ စိုးရိမ်စိတ်လွန်ကဲ့မှု လျော့ချရေးမှာ အထောက်အကူဖြစ်စေပါတယ်။

၆။ ကောင်းကောင်းစား ကောင်းကောင်းအိပ်ပါ

လူ့ကိုယ်တွင်းမှာရှိတဲ့ ကိုယ်ခံစွမ်းအားဟာ ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေးအတွက် အကောင်းဆုံး စွမ်းအားတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် အဟာရရှိတာတွေစား၊ အိပ်ရေး၀အောင်အိပ်ပြီး ကိုယ်ခံစွမ်းအားကို အကောင်းဆုံးဖြစ်အောင် မြှင့်တင်ထားပါ။ ကိုယ်ခံစွမ်းအာ အားနည်းစေမယ့် လုပ်ရပ်တွေကို တတ်နိုင်သမျှ ရှောင်ကျဉ်ပါ။

Ref: BBC, Aljazeera

mmHelthNews

မတ် ၁၇၊ ၂၀၂၀ (နေ့လည် ၂ နာ ရီခွဲ)
M-Media

– COVID19 ဟာ လက်ရှိကာလကို အဆုံးအဖြတ်ပေးမယ့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးပြဿနာတစ်ရပ် ဖြစ်တယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ WHO က ပြောကြားလိုက်ပြီး သံသယရှိသူအားလုံးကို စစ်ဆေးဖို့လည်း ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေကို တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။ လက်ရှိ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှာ လူပေါင်း ၁၆၈၀၀၀ ကျော်လောက် ကူးစက်နေပြီး သေဆုံးသူက ၆၆၁၀ ဦး ရှိနေတာပါ။ ဗိုင်းရပ်စ်ပြန့်နှံ့မှုကြောင့် အမေရိကန်၊ ဥရောပ၊ အာရှနဲ့ အရှေ့အလယ်ပိုင်းနိုင်ငံတွေမှာလည်း တံခါးပိတ်တာတွေ ပြုလုပ်နေကြပါတယ် WHO အကြီးအကဲ Tedros Adhanom Ghebreyesus က ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ ဒီကပ်ရောဂါကို မျက်လုံးမှိတ်ပြီး ဖြေရှင်းလို့မရဘူးလို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

– ဖိလစ်ပိုင်မှာ မြို့တော်မနီလာရှိရာ လူဇုန်ကျွန်းကို တံခါးပိတ်လိုက်ပြီး ပြည်တွင်းလေယာဉ်ခရီစဉ်တွေအားလုံးကိုလည်း ဖျက်သိမ်းလိုက်ပါတယ်။ မလေးရှားနိုင်ငံကလည်း တစ်နိုင်ငံလုံးကို မတ်လ ၁၈ ရက်နေ့ကနေ ၃၁ ရက်နေ့အထိ တံခါးပိတ်လိုက်ပါတယ်။ ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံမှာ ကူးစက်သူအရေအတွက် ၃၃ ဦး ရှိလာပြီးတဲ့နောက် တစ်နိုင်ငံလုံးကို တံခါးပိတ်စောင့်ကြည့်သွားမယ်လို့ သမ္မတ မာဒူရိုက ထုတ်ပြန်ကြေငြာလိုက်ပါတယ်။ ဟောင်ကောင်ကတော့ နိုင်ငံထဲဝင်ရောက်လာတဲ့ ဘယ်သူ့ကိုမဆို ၁၄ ရက် သီးသန့်ထား စောင့်ကြည့်သွားမယ်လို့ မနေ့မှာ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံကလည်း နိုင်ငံခြားသားတွေအတွက် ဗီဇာထုတ်ပေးမှုကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်ပါတယ်။

– ထိုင်းနိုင်ငံမှာ မနေ့က လူ ၃၀ ထပ်မံကူးစက်ခဲ့ပြီး အဲဒီအထဲက ၁၁ ဦးဟာ လက်ဝှေ့အားကစားပွဲကနေ ဆက်နွယ်ကူးစက်သူတွေဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ကူးစက်သူအရေအတွက်ဟာ ၁၇၇ ဦး ရှိလာပါပြီ။ ကမ္ဘောဒီးယားမှာလည်း ကူးစက်မှုဟာ ၂၄ ဦးအထိ ရှိလာပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

– တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ဟာ မနေ့က အီတလီဝန်ကြီးချုပ် ဂူဆက်ပီကွန်တီနဲ့ ဖုန်းပြောဆိုခဲ့ပြီး ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူတွေ၊ ဆေးဝါးပစ္စည်းတွေကို ထပ်ပို့ပေးသွားမယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ အီတလီဟာ ဥရောပမှာ အဆိုးဝါးဆုံး ကူးစက်ပြန့်နှံ့နေတဲ့နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ရှီက ဒီရောဂါဟာ မိမိတို့ ၂ နိုင်ငံစလုံးအတွက် ပြင်းထန်တဲ့ စမ်းသပ်မှုဖြစ်ကြောင်း၊ အီတလီရဲ့ အရေးပေါ်လိုအပ်ချက်တွေကိုလည်း နားလည်ပါကြောင်း ထည့်သွင်းပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

– တောင်ကိုရီးယားမှာ မနေ့က ထပ်မံကူးစက်သူ ၈၄ ဦးသာရှိခဲ့ပြီး ၃ ရက်ဆက်တိုက် ၁၀၀ အောက် ကျဆင်းခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ကူးစက်မှုစုစုပေါင်း ၈၃၂၀ ဦးရှိပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက်ကတော့ ၈၁ ဦး ရှိလာပါတယ်။ ကူးစက်သူတွေထဲမှာ ၁၄၀၁ ဦးက ဆေးရုံကနေ ဆင်းသွားပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

– တရုတ်နိုင်ငံမှာ မနေ့က ထပ်မံကူးစက်သူ ၂၁ ဦး ရှိခဲ့ပြီး အဲဒီအထဲမှာ ၂၀ က နိုင်ငံရပ်ခြားကနေ ကူးစက်လာသူတွေဖြစ်ပါတယ်။ သေဆုံးသူကတော့ မနေ့က ၁၃ ဦးရှိခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း သေဆုံးသူအရေအတွက်က ၃၂၂၆ ဦး ရှိလာတာပါ။ တရုတ်နိုင်ငံမှာ လက်ရှိအချိန်အထိ ကူးစက်မှု ၈၀၈၈၁ ခု ရှိခဲ့ပြီး၊ ဗိုင်းရပ်စ်ပျောက်ကင်းကာ ​ဆေးရုံကဆင်းသွားသူတွေလည်း အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ရှိနေပါတယ်။

– ဩစတေးလျမှာ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်နေတဲ့ ဟောလီးဝုဒ်မင်းသား တွမ်ဟန့်နဲ့ ဇနီးဖြစ်သူ ရီတာဝီလ်ဆင်တို့ဟာ မနေ့က ဆေးရုံကနေဆင်းပြီး အိမ်တစ်လုံးမှာ သီးသန့်နေထိုင်ကာ အခြေအနေကို ဆက်လက်စောင့်ကြည့်နေပါတယ်။ အသက် ၆၃ နှစ်အရွယ် တွမ်ဟန့်ဟာ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်နေကြောင်း ပထမဆုံးကြေငြာခဲ့တဲ့ နာမည်ကျော်ကြားသူတစ်ဦး ဖြစ်ပါတယ်။

Ref: Aljazeera

မတ် ၁၆၊ ၂၀၂၀
M-Media

-လတ်တလော ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း ပြန့်နှံ့နေတဲ့ COVID-19 အတွက် ကာကွယ်ဆေးကို အမေရိကန်မှာ ဒီကနေ့ စတင်စမ်းသပ်တော့မယ်လို့ သိရပါတယ်။

ဒီကာကွယ်ဆေးကို အမေရိကန် အမျိုးသား ကျန်းမာရေးအင်စတီကျု National Institutes of Health နဲ့ Moderna Inc ကုမ္ပဏီတို့က ပူးပေါင်း ဖန်တီးထားတာဖြစ်ပါတယ်။ အမေရိကန်အစိုးရရဲ့ အမည်မဖော်လိုသူ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက စမ်းသပ်မှုကို ဆီယက်တဲလ်မြို့က သုတေသနစင်တာတစ်ခုမှာ ပြုလုပ်မှာဖြစ်ပြီး ငယ်ရွယ်သူ ၄၅ ဦးက စေတနာ့ဝန်ထမ်း စမ်းသပ်ခံမယ်လို့ Fox News ကို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

စမ်းသပ်ခံမယ့်သူတွေမှာ COVID-19 ဗိုင်းရပ်စ်မရှိဘဲ အခု စမ်းသပ်မှုဟာ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး ရှိ၊ မရှိကိုသာ စစ်ဆေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီစမ်းသပ်မှုအောင်မြင်ရင် နောက်ထပ် စမ်းသပ်မှုတွေပြုလုပ်မှာဖြစ်ပြီး ထိုးနှံလို့ရတဲ့ ကာကွယ်ဆေးအဖြစ် အတည်ဖြစ်ဖို့အတွက် ၁ နှစ်ကနေ ၁ နှစ်ခွဲအထိ ကြာမြင့်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

COVID-19 ကူးစက်မှု အလွန်မြင့်မားနေတဲ့အချိန် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း သုတေသနအဖွဲ့တွေဟာ ကာကွယ်ဆေးထုတ်လုပ်နိုင်ဖို့အတွက် အပြိုင်အဆိုင် ကြိုးစားနေကြတာပါ။

အမေရိကန်က ပြည်နယ် ၄၉ ခုမှာ ကူးစက်သူအရေအတွက်ဟာ ၃၀၀၀ အထိရှိလာပြီး သေဆုံးသူက ၅၀ ကျော်လာပြီဖြစ်ကာ တစ်နိုင်ငံလုံး ကျန်းမာရေးအရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေငြာထားရပါတယ်။

Ref: Fox News