ဧပြီ ၅၊ ၂၀၂၄
M-Media
(ဓာတ်ပုံ – တိုက်ခိုက်ခံထားရသည့် WCK ကား) 
(ဓာတ်ပုံ – တိုက်ခိုက်ခံထားရသည့် WCK ကား)
-ဂါဇာမှာ ၆ လနီးပါးကြာ တစ်ကျော့ပြန်လူသတ်ပွဲ ပြုလုပ်နေတဲ့ အစ္စရေးဟာ ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့မှာ အကူအညီပေးရေးအဖွဲ့ World Central Kitchen ရဲ့ ယာဥ်တန်းကို ဒုံးကျည်နဲ့ တိုက်ခိုက်ခဲ့ပါတယ်။
ဒီတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အကူအညီပေးရေး ၀န်ထမ်း ၇ ဦး သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ WCK ယာဥ်တန်းဟာ အဖွဲ့တံဆိပ် ထင်ထင်ရှားရှား ကပ်ထားတဲ့ အစောင့်အရှောက်ယာဥ်တွေနဲ့ တိုက်ခိုက်မှု မရှိတဲ့နေရာမှာ အကူအညီသွားပေးတာဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလှုပ်ရှားမှုအကြောင်းကို အစ္စရေးစစ်တပ်ထံ ကြိုတင် အကြောင်းကြားထားပြီးသားလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
မျက်မြင်သက်သေတွေရဲ့ ပြောကြားမှုအရဆိုရင် အစ္စရေးဟာ WCK ယာဥ်တန်းကို မထိမချင်း ဒုံးကျည်နဲ့ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့တာလို့ ဆိုပါတယ်။
အစ္စရေးဟာ အကူအညီပေးရေးလုပ်သားတွေအပေါ် ပစ်မှတ်ထား အကြမ်းဖက်သတ်ဖြတ်တာမျိုး အရင်ကတည်းက လုပ်ဆောင်ခဲ့တာပါ။ လတ်တလော ဂါဇာလူသတ်ပွဲအတွင်း ကုလလုပ်သားတွေ၊ ပါလက်စတိုင်း လခြမ်းနီအဖွဲ့ ၀န်ထမ်း စုစုပေါင်း ၂၀၀ လောက်ကို အစ္စရေးက သတ်ဖြတ်ထားပါတယ်။
ဒါပေမယ့် အခု WCK ယာဥ်တန်း တိုက်ခိုက်ခံရမှုမှာ နိုင်ငံတကာက ပြင်းပြင်းထန်ထန် ၀ေဖန်ရှုတ်ချသံတွေ ပေါ်ထွက်လာပါတယ်။
အသတ်ခံရသူ ၇ ဦးမှာ တစ်ဦးသာ ပါလက်စတိုင်းဖြစ်ပြီး အခြား ၆ ဦးဟာ အမေရိကန်၊ ယူကေ၊ ပိုလန်နဲ့ သြစတေးလျတို့က စေတနာ့၀န်ထမ်းတွေ ဖြစ်ပါတယ်။
နှစ်သိမ့်တာ
WCK စီးအီးအို အဲရင် ဂိုရီနဲ့ တည်ထောင်သူ ဟိုဆေး အန်ဒရက်စ်တို့က တိုက်ခိုက်သတ်ဖြတ်မှု၊ အစ္စရေးအာဏာပိုင်တွေရဲ့ တုန့်ပြန်ပြောဆိုမှုတွေကို မကျေနပ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“စက်ဆုပ်စရာသတ်ဖြတ်မှုအတွက် သူတို့ရဲ့ တောင်းပန်ချက်တွေဟာ ကျွန်တော်တို့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေ၊ ကျန်ရစ်သူမိသားစုတွေနဲ့ ကမ္ဘာ့ WCK မိသားစု၀င်တွေကို နှစ်သိမ့်ယုံသာ ဖြစ်ပါတယ်”လို့ ဂိုရီက ပြောပါတယ်။
အကူအညီပေးရေးလုပ်သားတွေ ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရေး အစ္စရေးဖက်က ထိထိရောက်ရောက် ဆောင်ရွက်ဖို့ လိုအပ်ပြီး၊ လက်ရှိမှာ WCK ရဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို ရပ်ဆိုင်းထားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
အကူအညီပေးရေး၀န်ထမ်း အများအပြားကို အစ္စရေးက သတ်ဖြတ်ထားမှုကို WCK တည်ထောင်သူ အန်ဒရက်စ်က ထောက်ပြပါတယ်။
“အကူအညီပေးရေး၀န်ထမ်းတွေ သေဆုံးမှုမရှိအောင် လုပ်ဆောင်ပေးမယ်ဆိုတာမျိုးနဲ့ မလုံလောက်တော့ပါဘူး။ အသတ်ခံရသူ အရေအတွက်က ၂၀၀ နီးနီး ရှိနေပါပြီ။ အရပ်သားတွေအားလုံးကို ကာကွယ်ပေးဖို့ လိုအပ်တယ်။ ဂါဇာက အပြစ်မဲ့ပြည်သူအားလုံး ရိက္ခာရဖို့နဲ့ လုံခြုံဖို့လည်း လိုအပ်ပါတယ်။ ဓားစားခံတွေအားလုံးကိုလည်း ပြန်လွှတ်ပေးရပါမယ်”
သတ်ဖြတ်မှုအတွက် လွတ်လပ်တဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး လုပ်ဆောင်ဖို့လည်း WCK က တောင်းဆိုထားပါတယ်။
ရာဇ၀တ်သားတွေ
ဂါဇာမှာ အကူအညီပေးရေးလုပ်သား ၇ ဦးကို သတ်ဖြတ်ခဲ့တာနဲ့ပတ်သက်ပြီး အစ္စရေးစစ်သားတွေကို ရာဇ၀တ်မှုဆိုင်ရာ စစ်ဆေးအပြစ်ပေးမှုတွေ လုပ်ဆောင်ဖို့ ပိုလန်နိုင်ငံက တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။
အသတ်ခံရသူ ၇ ဦးမှာ တစ်ဦးက ပိုလန်နိုင်ငံသားပါ။ ဒီကိစ္စဟာ လူသတ်မှုဖြစ်တယ်လို့လည်း ပိုလန်က ဆိုပါတယ်။
“ဒီလူသတ်မှုအတွက် တာ၀န်ရှိတဲ့ စစ်သားတွေကို ရာဇတ်မှုဆိုင်ရာ၊ စည်းကမ်းပိုင်းဆိုင်ရာ၊ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေမှာ ပိုလန်တရားသူကြီးတွေကိုပါ ထည့်သွင်းဆောင်ရွက်ဖို့ ကျွန်တော်တို့ လိုလားပါတယ်”လို့ ပိုလန် ဒုတိယနိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီး Andrzej Szejna က ပြောပါတယ်။
အစ္စရေးသံအမတ်က ဒီကိစ္စအတွက် လာရောက်တောင်းပန်သွားပြီး၊ သံအမတ်ကို နှင်လွှတ်ဖို့ မရှိဘူးလို့ Szejna က ထည့်သွင်းပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
ရင့်သီး
WCK အကူအညီပေးယာဥ်တန်း တိုက်ခိုက်ခံရမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး အစ္စရေး၀န်ကြီးချုပ် နေတန်ရာယာဟု ရဲ့ မှတ်ချက်ဟာ ရင့်သီးလွန်းတယ်လို့ သြစတေးလျ နိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီး ပန်နီ၀ွန်က ပြောပါတယ်။
အကြမ်းဖက် သတ်ဖြတ်ခံရတဲ့ WCK ၀န်ထမ်း ၇ ဦးထဲမှာ တစ်ဦးက သြစတေးလျနိုင်ငံသားပါ။
နေတန်ယာဟုက ဒီကိစ္စဟာ မတော်တဆဖြစ်ရပ်သာဖြစ်ပြီး စစ်ပွဲမှာ ဒါမျိုးတွေ ဖြစ်တတ်တယ်လို့ ပြောခဲ့တာပါ။
ပန်နီ၀ွန်က ဒီမှတ်ချက်ဟာ အသတ်ခံလိုက်ရတဲ့ သြစတေးလျနိုင်ငံသားနဲ့ အခြား ၆ ဦးတို့ကို စော်ကားသလိုဖြစ်ပြီး၊ တိုက်ခိုက်မှုအတွက် အစ္စရေးရဲ့ဖြေရှင်းချက်ကို လက်မခံဘူးလို့ အင်္ဂလိပ်သတင်းစာ The Guardian ကို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ဒီမှတ်ချက်ကို ကျွန်မတွေ့တယ်။ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပြောရရင် ကျန်ရစ်သူမိသားစုတွေအတွက် ဒါဟာ သိပ်ကို ရင့်သီးတယ်။ ရိုင်းစိုင်းလွန်းတယ်လို့ ကျွန်မပြောချင်ပါတယ်”
မွေးသောမျောက် ပြန်ချောက်
WCK ၀န်ထမ်းတွေ အသတ်ခံရမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန်ကလည်း အစ္စရေးကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရှုတ်ချပြောဆိုမှုတွေ လုပ်ခဲ့ပါတယ်။
အစ္စရေး၀န်ကြီးချုပ် နေတန်ယာဟုကို ဘိုင်ဒန်က တိုက်ရိုက်ဖုန်းခေါ်ခဲ့ပြီး ဂါဇာမှာ အရပ်သားတွေနဲ့ အကူအညီပေးရေး ၀န်ထမ်းတွေကို ကာကွယ်ပေးရေး ထိထိရောက်ရောက် ဆောင်ရွက်ဖို့ ဖိအားပေးခဲ့ပါတယ်။
“အကူအညီပေးရေး ၀န်ထမ်းတွေကို တိုက်ခိုက်တာနဲ့ ဂါဇာက အကူအညီပေးရေးလုပ်ငန်း အခြေအနေတွေဟာ လက်မခံနိုင်စရာဖြစ်တယ်ဆိုတာ သမ္မတဘိုင်ဒန်က အလေးထား ပြောကြားခဲ့ပါတယ်”လို့ အိမ်ဖြူတော်ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
အသတ်ခံလိုက်ရတဲ့ WCK ၀န်ထမ်း ၇ ဦးမှာ တစ်ဦးက အမေရိကန်-ကနေဒါ နိုင်ငံသား ဖြစ်ပါတယ်။
စက်ဆုပ်စရာ
ယူကေ နိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီး ဒေးဗစ်ကင်မရွန်းက WCK ၀န်ထမ်းတွေကို အစ္စရေးက သတ်ဖြတ်မှုမှာ နောက်ဆက်တွဲဆိုကျိုးတွေ ရင်ဆိုင်ရလိမ့်မယ်လို့ သတိပေးခဲ့ပါတယ်။
အသတ်ခံရသူ ၇ ဦးမှာ ၃ ဦးက ယူကေနိုင်ငံသားတွေဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလုပ်ရပ်ဟာ စက်ဆုပ်စရာကောင်းတယ်လို့ Daily Mail သတင်းဌာနနဲ့ အင်တာဗျူးမှာ ကင်မရွန်းက ပြောပါတယ်။
“စစ်ပွဲမှာပဲဖြစ်ဖြစ် ဒီဖြစ်ရပ်မျိုး ဖြစ်ပြီဆိုရင် နောက်ဆက်တွဲ ဆိုးကျိုးတွေ ရှိပါတယ်”
အမေရိကန်နဲ့ ယူကေတို့ဟာ အစ္စရေးကို အဓိက လက်နက်ထောက်ပံ့နေတဲ့ နိုင်ငံတွေ ဖြစ်ပါတယ်။
ဟန်ပြအရေးယူ
WCK ယာဥ်တန်း တိုက်ခိုက်မှုအတွက် အရာရှိနှစ်ဦးကို ရာထူးကနေ ထုတ်ပယ်လိုက်တယ်လို့ အစ္စရေးစစ်တပ်က ဧပြီလ ၅ ရက်နေ့မှာ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။
တိုက်ခိုက်မှုကျူးလွန်တဲ့ တပ်ဖွဲ့က ဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦးနဲ့ ဗိုလ်မှူးတစ်ဦးတို့ ရာထူးကနေ ထုတ်ပယ်ခံရတာပါ။ အစ္စရေးတောင်ပိုင်း စစ်ဌာနချုပ်က တပ်မှူးတစ်ဦးနဲ့ စစ်ဦးစီးအရာရှိတို့ကို ခေါ်ယူသတိပေးထားတယ်လို့ အစ္စရေးစစ်တပ်ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
တိုက်ခိုက်မှုဟာ အချက်အလက်မှားယွင်းမှု၊ ဆုံးဖြတ်ချက်မှားယွင်းမှုကြောင့် ဖြစ်သွားတဲ့ မတော်တဆမှုဖြစ်တယ်လို့လည်း အစ္စရေးစစ်တပ်က ဆိုပါတယ်။
ထုတ်ပြန်ချက်အရဆိုရင် ကျူးလွန်သူတွေကို ရာဇ၀တ်မှုဆိုင်ရာ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေလုပ်ဆောင်ကာ အပြစ်ပေးတာမျိုး အစ္စရေးက လုပ်ဆောင်ဖို့ မရှိပါဘူး။
Ref: BBC, Daily Mail, Aljazeera
