ဇန္န၀ါရီ ၂၁၊ ၂၀၁၉
M-Media
– ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံေတာင္ပုိင္း မင္ဒါနာအုိကၽြန္းကုိ အာဏာနဲ႔ သံယဇာတ ပုိမုိခြဲေ၀ေပးေရး ရည္ရြယ္တဲ့ အစုိးရရဲ႕ ဥပေဒကုိ ဒီကေန႔မွာ ေဒသခံ မုိ႐ုိလူမ်ိဳးစုေတြက ျပည္သူ႕ဆႏၵခံယူမွာျဖစ္ၿပီး ေဒသၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ပထမဆံုးေျခလွမ္း ျဖစ္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
Bangsamoro Organic Law လုိ႔ အမည္ေပးထားတဲ့ ဥပေဒသစ္ဟာ ဖိလစ္ပုိင္ ဗဟုိအစိုးရနဲ႔ ေတာင္ပုိင္း မင္ဒါနာအုိ အေျခစုိက္ မုိ႐ုိ အစၥလာမ့္မစ္ လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ဦး (MILF) တုိ႔အၾကား ဆယ္စုႏွစ္ခ်ီ ျဖစ္ပြားတဲ့ ပဋိပကၡေတြကိုလည္း အဆံုးသတ္ေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဥေပဒသစ္မွာ မို႐ုိလူမ်ိဳးစုေတြရဲ႕ ေဒသအတြင္း ကုိယ္ပုိင္လႊတ္ေတာ္ ဖြဲ႕စည္းခြင့္၊ အရင္က ဗဟုိအစုိးရ ခ်ဳပ္ကုိင္ထားတဲ့ အထူးအာဏာအခ်ိဳ႕ကုိ ခြဲေ၀ခံစားခြင့္၊ ေဒသကထြက္တဲ့ သယံဇာတေတြရဲ႕ အက်ိဳးအျမတ္အမ်ားအျပားကုိ ခံစားခြင့္ေတြ ေပးထားၿပီး အျပန္အလွန္အားျဖင့္ အင္အား သံုးေသာင္းခြဲေလာက္ရွိတဲ့ MILF ဟာ လက္နက္ျဖဳတ္သိမ္းေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ MILF အဖြဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ေတြက ျပည္နယ္အစုိးရသစ္မွာ တာ၀န္ယူရမွာပါ။
ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ဇြန္လမွာ Bangsamoro Organic Law ကုိ ဖိလစ္ပုိင္လႊတ္ေတာ္က အတည္ျပဳခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ဒါဟာ ‘မုိ႐ုိလူမ်ိဳးေတြအေပၚ သမုိင္းနဲ႔ခ်ီရွိခဲ့တဲ့ မတရားမႈေတြကုိ ကုစားကာ မင္ဒါနာအုိေဒသ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ သမုိင္း၀င္ ေဆာင္ရြက္မႈ’ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ဖိလစ္ပုိင္သမၼတ ေရာ္ဒရီဂုိ ဒူတာေတးက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
မုိ႐ုိလြတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈ
ဖိလစ္ပုိင္ႏုိင္ငံ ေတာင္ပုိင္းက တုိင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စုေတြထဲမွာပါ၀င္ၿပီး လူဦးေရ ၆ သန္းေလာက္ရွိတဲ့ မုိ႐ုိေတြဟာ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္ကေနစတင္ကာ လြတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားခဲ့ၾကပါတယ္။ ေတာင္ပုိင္းေဒသဟာ ႏုိင္ငံရဲ႕ ဆင္းရဲမြဲေတြမႈအျမင့္ဆံုး ေဒသေတြထဲက တစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
တကၠသိုလ္ေက်ာင္းဆရာ ႏူရ္ မီဆူ၀ါရီ ဦေဆာင္တဲ့ မို႐ုိအမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ဦး (MNLF) နဲ႔ ဗဟိုအစုိးရတုိ႔အၾကား တုိက္ပြဲေတြျဖစ္ပြားခဲ့ၾကၿပီး ၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး သေဘာတူညီခ်က္ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္တစ္ႏွစ္မွာပဲ MNLF က အဖြဲ႕၀င္တစ္ခ်ိဳ႕ ခြဲထြက္ကာ MILF အဖြဲ႕ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။
သမၼတ ကုိရာဇြန္ အကြီႏုိလက္ထက္ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္မွာ ေတာင္ပုိင္းေဒသကုိ ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ေပးမယ့္ ဥပေဒ ARMM ကုိ ေရးဆြဲ ျပဌာန္းေပးခဲ့ေပမယ့္ ဒါဟာ အမည္ခံသက္သက္သာျဖစ္တယ္လုိ႔ယူဆကာ MILF နဲ႔ အျခား မုိ႐ုိလက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕ေတြဟာ ဗဟုိအစုိးရက ဆက္လက္ ပုန္ကန္ခဲ့ၾကပါတယ္။
ဒီလက္နက္ကုိင္ပဋိပကၡကုိ အဆံုးသတ္ေရးအတြက္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာ အစုိးနဲ႔ MILF အၾကား အေျခခံ သေဘာတူညီခ်က္ေတြ ရရွိခဲ့ၿပီး ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လမွာေတာ့ Bangsamoro Organic Law ဆုိတဲ့ ဥပေဒတစ္ရပ္ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။
ဒီဥပေဒသစ္ဟာ အရင္ကရွိခဲ့တဲ့ ARMM ထက္ ပုိမုိအေသးစိတ္ၿပီး မုိ႐ုိလူမ်ိဳးစုေတြရဲ႕ အခြင့္ေရးကုိလည္း ပုိမုိအာမခံေပးထားတယ္လုိ႔ ကၽြမ္းက်င္သူေတြက သံုးသပ္ၾကပါတယ္။
၂၀၁၇ ခုႏွစ္အတြင္း မင္ဒါနာအုိက မာရာ၀ီၿမိဳ႕ကို IS အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕က သိမ္းပုိက္မႈအတြင္း MILF အဖြဲ႕ဟာ ဖိလစ္ပုိင္ အစုိးရတပ္နဲ႔ ပူးေပါင္းကာ အၾကမ္းဖက္သမားေတြကို ေအာင္ျမင္စြာ တုိက္ထုတ္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။
Bangsamoro Organic Law အတြက္ ဒီကေန႔ ျပည္သူ႕ဆႏၵခံယူပြဲမွာ မုိ႐ုိလူမ်ိဳး ၃ သန္းေလာက္ မဲေပးၾကမွာျဖစ္ၿပီး မင္ဒါနာအုိ ျပည္နယ္အတြင္း လံုၿခံဳေရးကိုလည္း ထူထပ္စြာ ခ်ထားပါတယ္။
Ref: Aljazeera
