ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၅ (ဗိသုကာပညာရပ္)

ဇြန္ ၈ ၊ ၂၀၁၄
M-Media
Credit to -ေအာင္သန္းလြင္ (UCSY)

မ်ားစြာေသာ ဥေရာပအေဆာက္အဦးေတြမွာေတြ႕ရတဲ့ ထုလံုးပံုအမိုးခံုးေတြ၊ ခရိယာန္ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ႀကီးေတြက ပန္းျပတင္း တံခါးေတြ၊ေပါင္းခြ်န္ေတြ၊ ေပါင္းကူးေဘာင္ေတြ၊ မီးရထားဘူတာက ခံုးမိုးေတြ စတာေတြ အားလံုးဟာ အစၥလာမ့္ကမၻာကေန လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ( ၁ဝဝဝ ) ေက်ာ္ အရင္က အရင္းမူလ အစျပဳခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီထူးျခားတဲ့ ဝိေသသလကၡဏာနဲ႕ အေဆာက္အဦးလက္ရာေတြကို မြတ္စလင္ေတြ တည္ထြင္ခဲ့တာျဖစ္ျပီး ပိုျပည့္စံုေကာင္းမြန္ေအာင္လည္း သူတို႕ပဲလုပ္ခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္ (အခ်ိဳ႕ကို ေရာမမ်ားထံမွ လက္ဆင့္ကမ္းသယ္ေဆာင္ခဲ့သည္။)။ အဲ့ဒီပညာရပ္ေတြဟာ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ေထာင္အရင္က စပိန္ေတာင္ပိုင္း၊ ေျမထဲပင္လယ္ စစ္စလီ (Sicily) ကြ်န္းတို႕ကတစ္ဆင့္ ဥေရာပထဲ စီးဝင္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ပညာရွင္ေတြ၊ ခရူးဆိတ္ စစ္သည္ေတြနဲ႕ ေဂ်ရူဆလင္ေက်ာင္းေတာ္ကို လာေရာက္သူ ေတြဟာ မြတ္စလင္ျမိဳ႕ေတာ္ေတြျဖစ္တဲ့ ေကာ္ဒိုဗာ၊ ကိုင္ရို၊ ဒမစကပ္ စတာေတြကို သြားလာေရာက္ရွိခဲ့ၾကျပီး အေဆာက္အဦး ပံုစံေတြနဲ႕ အၾကံဉာဏ္အေတြးအေခၚေတြကို သယ္ေဆာင္သြားၾကတာလည္းျဖစ္ပါတယ္။

The interior side view of the main dome of Selimiye Mosque in Edirne, Turkey.

အစၥလာမ့္ ဗိသုကာပညာဟာ ေလာကီလူမႈေရးဆိုင္ရာ အသြင္အျပင္လကၡဏာေတြနဲ႕ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ အသြင္အျပင္လကၡဏာ ႏွစ္ခုလံုးအေပၚမွာ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႕စြာ လႊမ္းျခံဳထားပါတယ္။ ဒီလႊမ္းျခံုထားမႈဟာ အစၥလာမ္အစျပဳခဲ့တဲ့အခ်ိန္ကေန ယေန႕အခ်ိန္ထိ ေဆာက္လုပ္ႀကတဲ့ အေဆာက္အဦး ပံုစံေတြမွာပါ အစၥလာမ့္ ယဥ္ေက်းမႈပံုစံ လႊမ္းမိုးေနတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ အစၥလာမ့္အေဆာက္အဦးတိုင္းနဲ႕ အရာဝထၳဳေတြမွာ လက္ေရးလွအတတ္ပညာ ( Calligraphy ) နဲ႕က်နလွပစြာပံုေဖာ္ထားတာေတြကိုလည္းေတြ႕ရဦးမွာျဖစ္ပါတယ္။

အစၥလာမ့္ဗိသုကာပညာရပ္ဟာ ေမရဘ္ (Mihrab-ဗလီအတြင္း ဝတ္ျပဳရာတြင္ ဦးတည္ဘက္ညႊန္ျပရာအခံုးဝိုင္း)၊ တံခါးမႀကီးမ်ား၊ ျပတင္းတံခါးမ်ား၊ မီးတိုင္မ်ား၊ မွန္ကူကြက္မ်ား၊ ဂ်ီျသေမႀတီ ပံုဆန္းမ်ား၊ ေရပန္းမ်ား၊ ဥယ်ာဥ္မ်ား စတာေတြ က်ယ္ျပန္႕စြာအသံုးျပဳမႈအေပၚမွာ လႊမ္းမိုးထားပါတယ္။

Saint Basil’s Cathedral in Moscow (Onion Domes)

အလယ္ေခတ္ေႏွာင္းပိုင္း ေဂါ့သ္သစ္ ဗိသုကာလက္ရာ (Gothic Architecture) ေတြရဲ႕ မူလအစနဲ႕ပတ္သတ္လို႕ ဥေရာပမွာ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ျငင္းခုန္မႈေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ မြတ္စလင္ဗိသုကာ ပညာရွင္ေတြက သူတို႕ဆီက ဆင့္ပြားသြားတာလို႕ဆိုပါတယ္။ ဒီအဆိုကို ျဗိတိန္ရဲ႕ ေက်ာ္ၾကားတဲ့ ဗိသုကာပညာရွင္ ဆာ ခရစ္တိုဖာ ရန္(Sir Christopher Wren) က ေထာက္ခံပါတယ္။ သူဟာ ဗိသုကာ စီမံကိန္းေပါင္း (၈ဝ) ေက်ာ္ကို တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ပညာရွင္တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။ ေအာ္တိုမန္ (Ottoman) နဲ႕ မိုးဝါး(မြတ္စလင္ စပိန္) ဗလီေတြကို ေစ့ေစ့စပ္စပ္ေလ့လာျပီးတဲ့အခါမွာ ဆာ ခရစ္တိုဖာဟာ ေခတ္သစ္ ေဂါ့သ္သစ္ ဗိသုကာရဲ႕ အရင္းအျမစ္ဟာ မြတ္စလင္ဗိသုကာေတြဆီက အစျပဳခဲ့ေၾကာင္းယံုၾကည္ခဲ့ပါတယ္။

သူက ေဂါ့သ္သစ္ ဗိသုကာကို အာရဗ္ ဗိသုကာ (Saracen Architecture) လို႕ေခၚသင့္ေၾကာင္းေျပာပါတယ္။ အေၾကာင္းက ေဂါ့သ္ (အေရွ႕ဂ်ာမန္သားမ်ား) ေတြဟာ အႏုပညာနဲ႕ သင္ၾကားမႈေတြမွာ စိတ္မဝင္စားပါဘူး။ အာရဗ္ေတြကသာ ဂရိေတြထံမွ အေျမာက္အမ်ားဘာသာျပန္ဆိုခဲ့ၾကျပီး အေနာက္တိုင္းက အဲ့ဒီျပန္ဆိုခ်က္ေတြကတစ္ဆင့္ အေမြအႏွစ္ေတြရရွိခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ေရာမအင္ပါယာ က်ဆံုးျပီးတဲ့အခါ ေဂါ့သ္ေတြ ႏိုးထလာတယ္။ အဲ့ဒီေနာက္သူတို႕ အားလံုး(ေရာမ၊ေဂါ့သ္)ကို ေမ့ေပ်ာက္ျပီး ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာမွ ျပန္ေပၚလာတဲ့ ဗိသုကာပညာ အသစ္ဟာ မိုးဝါး(စပိန္မြတ္စလင္)ေတြဆီကေန ဆက္ခံတာပဲျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

Dome of the mihrab (9th century) in the Great Mosque of Kairouan also known as the Mosque of Uqba, in Kairouan, Tunisia

ဆာ ခရစ္တိုဖာက” ဒါေတြအားလံုးဟာ ဥေရာပကို စပိန္ကေနတစ္ဆင့္ဝင္ေရာက္လာတာသာျဖစ္ပါတယ္။ မြတ္စလင္ေတြ တန္ခိုးႀကီးျပီး လႊမ္းမိုးမႈ အထြတ္အထိပ္ေရာက္တဲ့အခါ သူတို႕ဟာ အေတြးအေခၚပညာ၊ သခၤ်ာ၊ ရူပေဗဒ၊ ကဗ်ာစာေပ စတာေတြကိုေလ့လာၾကပါတယ္။ ႏိုးၾကားေနတဲ့ သူတို႕ဟာ ေလ့လာသင္ၾကားမႈကို ျမတ္ႏိုးျပီး ဂရိပညာရပ္ေတြကို အာရဗီ ဘာသာနဲ႕ျပန္ဆိုပါတယ္။ အဲ့ဒီစာေပေတြဟာ ေနာက္ပိုင္းမွာ လက္တင္ (Latin) ဘာသာနဲ႕ျပန္ဆိုျခင္းခံရျပီး ဥေရာပထဲျပန္႕ႏွံ႕ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ”

(1001 Inventions : Muslim Heritage in Our World)

အဂၤလန္ႏိုင္ငံ သိပၸံ၊နည္းပညာ ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ ေဖာင္ေဒးရွင္းမွ ပံုႏွိပ္သည္။ (Foundation for Science, Technology and Civilisation (FSTC), UK)

“ကြ်ႏ္ုပ္တို႕ကမၻာရွိ မြတ္စလင္မ်ားကေပးခဲ့ေသာ အေမြအႏွစ္မ်ား” စာအုပ္မွ အက်ဥ္းထုတ္ႏႈတ္ခ်က္
==========================
ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔၏ ဆန္းသစ္ တီထြင္မႈမ်ား – ၁ (စာသင္ေက်ာင္းမ်ား) ဖတ္ရန္
http://www.m-mediagroup.com/news/27979

ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၂ (ဓာတုေဗဒပညာရပ္)
http://www.m-mediagroup.com/news/28107

ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၃ (ေဆးပညာ)
http://www.m-mediagroup.com/news/28166

ကမၻာကို တိုးတက္ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည့္ မြတ္စလင္တို႔ ၏ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈမ်ား – ၄ (အႏုပညာ)

http://www.m-mediagroup.com/news/28362

(အစၥလာမ့္ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈမ်ားကို ေဖာ္ျပရျခင္းအေၾကာင္း)

ယေန႕ကာလမွာ ကမၻာ့လူသားထုတိုးတက္ေရးအတြက္ အစၥလာမ္ကမၻာကျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ အေရးပါအရာ ေရာက္လွတဲ့ ျဖည့္စြက္ခ်က္ေတြကို အသိ နည္းေနႀကပါေသးတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း ( ၅ဝဝ ) ေက်ာ္မွ် အစၥလာမ္က သိပၸံပညာရပ္ေတြမွာ ကမၻာကို ဦးေဆာင္ခဲ့ရံုမွ်မက စည္းစနစ္က်တဲ့ အသိပညာရွာေဖြမႈေတြမွာ တက္တက္ႀကြႀကြ ရွိေနခဲ့ႀကတဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ လူသားမ်ိဳးႏြယ္ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

( ၈ ) ရာစုအလယ္က စလို႕ သိပၸံနဲဲ႕ ပညာေရးဟာ ဘဂၢဒက္ျမိဳ႕ေတာ္ကိုအေျချပဳတဲ့ တန္ခုိးႀကီး အစၥလာမ့့္ အင္ပါယာေအာက္မွာ မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈအျဖစ္နဲ႕ အႀကီးအက်ယ္ထြန္းကားေနခဲ့ပါတယ္။ ဒီတိုးတက္မႈအေနအထားဟာ ေနာင္ ႏွစ္ေပါင္း (၅ဝဝ) ႀကာျပီးတဲ့အခါ မြတ္စလင္ေတြ ႏိုင္ငံေရးအရ က်ဆင္းလာတဲ့ အခ်ိန္ကိုေက်ာ္လြန္ျပီးတဲ့တိုင္ေအာင္ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။

အစၥလာမ့္ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈမ်ား အျဖစ္နဲ႕ ေဖာ္ျပသြားမယ့္ ေဆာင္းပါးေတြဟာ အစၥလာမ့္ ေရႊေခတ္လို႕ေခၚတဲ့ ကာလေတြမွာ မြတ္စလင္ေတြဟာ အသိပညာရွာေဖြရာမွာနဲ႕ အေရးပါအရာေရာက္လွတဲ့ လူ႕သမိုင္း တိုးတက္ေရးေတြမွာ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ထူးခြ်န္ေျပာင္ေျမာက္စြာျဖည့္စြက္ခဲ့ၾကသလဲ ဆုိတာကို ေဖာ္ျပသြားဖို႕ရည္ရြယ္ပါတယ္။

ေအာင္သန္းလြင္ (UCSY)